Most Beniamina Franklina w Filadelfii
Most Beniamina Franklina ‒ znak rozpoznawczy Filadelfii ‒ jest dziełem polskiego budowniczego i konstruktora Rudolfa Modrzejewskiego. Obiekt ten łączy Filadelfię z będącym po drugiej stronie rzeki Delaware miastem Camden w stanie New Jersey. Do dziś most wzbudza podziw ze względu na swój rozmach i solidną konstrukcję, podobnie jak blisko 40 pozostałych mostów projektu Modrzejewskiego w Stanach Zjednoczonych. Ten wciąż mało znany w swojej ojczyźnie inżynier w Ameryce jest postacią darzoną szacunkiem i uhonorowaną wieloma nagrodami.
Budowa mostu Beniamina Franklina
Dynamiczny rozwój Filadelfii na początku XX w. oraz związany z nim wzrost natężenia ruchu samochodowego wymusiły budowę nowych dróg. Funkcjonujące do tej pory pomiędzy Filadelfią a Camden połączenie promowe przestało być wystarczająco wydajne.
W celu znalezienia optymalnego rozwiązania komunikacyjnego dla miasta powołana została w 1919 r. międzystanowa komisja budowlana. Na jej czele stanął Rudolf Modrzejewski. Wraz z architektem Paulem Philippem Cretem i inżynierem Leonem Moissieffem stworzyli nowatorski projekt mostu wiszącego. Jego budowa rozpoczęła się 6 stycznia 1922 r. i trwała przez kolejne 4,5 roku. Uroczyste otwarcie 1 lipca 1926 r. zbiegło się z obchodami 150‑lecia powstania Stanów Zjednoczonych.
Najdłuższy most wiszący
W chwili oddania do użytku most Beniamina Franklina, z rozpiętością przęsła głównego wynoszącą 533 m, był najdłuższym mostem wiszącym na świecie. Mianem tym obiekt cieszył się zaledwie 3 lata, gdyż już w 1929 r., w Detroit, Modrzejewski pobił swój własny rekord (przęsło tamtejszego Ambassador Bridge ma ponad 560 m długości). Całkowita długość filadelfijskiego mostu wynosi 2917,86 m, a jego skalę obrazuje również fakt, iż do budowy użyto ponad 70 tys. ton stali. Wykonane z niej liny, na których most jest podwieszony, po połączeniu tworzących je pojedynczych przewodów miałyby długość obwodu kuli ziemskiej. Liny te zakotwiczone są po obu stronach rzeki w obłożonych granitowymi blokami wieżach o wysokości prawie 110 m. Na ich bocznych płaszczyznach znajdują się płaskorzeźby z herbami – po stronie filadelfijskiej są to herby miasta Filadelfia i stanu Pensylwania, a po drugiej stronie ‒ miasta Camden i stanu New Jersey. Ich autorem jest rzeźbiarz Léon Hermant.
Przez most przebiega siedem pasów ruchu (pierwotnie było to sześć pasów i dwa tory linii tramwajowej) oraz dwa tory dla pociągów metra, a powyżej umieszczone zostały chodniki dla pieszych. Budowa mostu kosztowała 37 mln dolarów. Była to najdroższa publiczna inwestycja tamtych lat, która jednak przyniosła także duży sukces finansowy i odegrała znaczącą rolę w przyszłym rozwoju ekonomicznym regionu. Natężenie ruchu na nowo otwartej trasie okazało się większe od spodziewanego – szacuje się, że w pierwszym roku funkcjonowania skorzystało z niej 7,8 mln samochodów.
Początkowo obiekt znany był jako most na rzece Delaware, imię Beniamina Franklina zyskał w 1955 r., kiedy to przystąpiono do budowy kolejnego mostu łączącego Filadelfię z New Jersey (most Walta Whitmana).
fot. P. Ługowski
Inżynier Ralph Modjeski
Rudolf Modrzejewski, za oceanem znany raczej jako Ralph Modjeski, urodził się 27 stycznia 1861 r. w Krakowie. Był synem Gustawa Zimajera i wybitej aktorki teatralnej Heleny Modrzejewskiej. W 1876 r. wraz z matką wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Choć już w młodości przejawiał talent muzyczny i odebrał staranne wykształcenie w tym kierunku (gry na pianinie uczył się m.in. pod okiem Ignacego Jana Paderewskiego), to ostatecznie wybrał karierę inżyniera. W 1878 r. wyjechał do Paryża, gdzie podjął naukę w prestiżowej Państwowej Szkole Dróg i Mostów. Uczelnię tę ukończył w 1885 r. jako najlepszy student na roku. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych został asystentem w przedsiębiorstwie wybitnego konstruktora mostów George’a S. Morisona. Na różnych stanowiskach pracował tam aż do roku 1893, kiedy otworzył w Chicago własne biuro projektowe. W 1924 r. wszedł w spółkę z Frankiem Mastersem, który po jego śmierci odziedziczył firmę. Przedsiębiorstwo funkcjonuje do dziś pod nazwą Modjeski & Masters.
fot. Wiki Commons
W 1936 r. Rudolf Modrzejewski przeprowadził się do Los Angeles, a wkrótce potem wycofał się z działalności zawodowej. Zmarł 26 czerwca 1940 r. i został pochowany na cmentarzu Inglewood Park. Już za życia cieszył się uznaniem i zaliczany był do grona najwybitniejszych inżynierów pierwszej połowy XX w.
