Wiktor Brodzki | Instytut POLONIKA Polonika

Po skończeniu gimnazjum w Żytomierzu pracował w kancelarii adwokackiej, był też sekretarzem marszałka szlachty w Owruczu. W 1848 r. zakończył karierę urzędniczą i dzięki stypendium rządu Królestwa Polskiego, wyjechał do Petersburga.

W latach 1848‒1853 studiował na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Nauki pobierał u Iwana Vitalego i Nikołaja S. Pimienowa. Szybko został zauważony dzięki takim pracom, jak: Młodzieniec (1851), Akteon u źródła (zwany też Adonisem), ostatnie dzieło przyniosło mu mały złoty medal (1853), dzięki czemu mógł wyjechać na zagraniczne stypendium (Drezno, Wiedeń, Rzym). Po powrocie został zauważony przez rodzinę cesarską, zwłaszcza Wielką Księżną Marię Nikołajewną, która zamówiła u niego kopię Kupidyna śpiącego w muszli (1852).

Od 1855 r. zamieszkał na stałe w Rzymie. Utrzymywał jednak kontakty z Petersburgiem, gdzie regularnie wystawiał swe prace. W 1862 r. otrzymał tytuł akademika petersburskiej uczelni, a w 1868 r. ‒ profesora rzeźby. Dla swej rodzimej uczelni wykonał rzeźby Zefir (Podszepty miłości) oraz posąg Katarzyny II (Muzeum ASP w Petersburgu). Był też członkiem akademii we Florencji i Mediolanie.

Brodzki specjalizował się w tworzeniu rzeźb o tematyce antycznej, których znakiem rozpoznawczym była wyrafinowana forma odsłaniająca wirtuozerię warsztatu. Wśród nich Leda z łabędziem, Wenus z Gołębiami, Zefir huśtający się (Ermitaż) wykonane w licznych replikach cieszyły się wielkim powodzeniem (szczególnie wśród arystokracji rosyjskiej) i rozsiane są po całej Europie.

Międzynarodową sławę przyniosły artyście bozzetto (projekt rzeźbiarski) pracy Ucieczka z Pompei wystawione w Paryżu (1876) i Rzymie (1883) oraz projekt nagrobka Laury Przeździeckiej (obecnie katedra w Kamieńcu Podolskim), w którym połączył manierystyczną biegłość techniczną w oddaniu materiałów z realizmem detalu. Zachwycony dziełem hrabia Enedin Sanna zamówił u artysty podobne upamiętnianie swej przedwcześnie zmarłej żony Enediny Giordano Sanna (zm. 1873), który to monument znajduje się na Campo Verano w Rzymie.

Brodzki był też autorem rzeźb o tematyce religijnej, zamówionych przez cara Aleksandra III (Zbawiciel) i rodzinę carską – zwłaszcza Wielką Księżną Marię Nikołajewną, dla której wyrzeźbił Chrystusa Zmartwychwstałego. Wykonał szereg portretów, niekiedy zachwycając siłą naturalizmu wykutych wizerunków osobistości współczesnych, w tym cara Aleksandra III (Muzeum ASP w Petersburgu), czy postaci historycznych, m.in. Mikołaja Kopernika, Jana III Sobieskiego, Adama Mickiewicza (popiersie na Kapitolu w Rzymie).

Brodzki cieszył się dużym uznaniem w Rzymie, jego pracownię na Corso Vittorio Emanuelle chętnie odwiedzali rodacy, dla których było to ważne miejsce spotkań. Był kuzynem Antoniego Madeyskiego oraz ojcem chrzestnym Leona Siemiradzkiego, syna Henryka.

Był od 1890 r. członkiem honorowym Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Zmarł w Rzymie i został pochowany w grobie razem z Aleksandrem Gierymskim, dla którego pomnik nagrobny zaprojektował i częściowo sfinansował A. Madeyski. (mn)

Bibliografia

• G. Giovanni, Gli Artisti viventi. Cenni Biografici,  t. 6, Roma 1883, s. 187-188.
• Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, Wrocław 1975, t. 1: Brodzki Wiktor Polearch (J. Derwojed)
• M.I. Kwiatkowska, Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995, s. 223-231.
• D. Konstantynów, Wiktor Brodzki, http://www.polskipetersburg.pl/hasla/brodzki-wiktor-polearch