Cyprian Godebski h. Godziemba | Instytut POLONIKA Polonika

Uczył się w Polskiej Szkole Narodowej w Batignolles, której współzałożycielem był jego ojciec. Pierwszym nauczycielem rzeźby był François Jouffroy, od którego Godebski nauczył się doskonałego warsztatu rzeźbiarza akademickiego. W 1858 r. przyjechał do Lwowa, gdyż jego ojciec został kustoszem Zakładu Naukowego im. Ossolińskich. W 1861 r. przeniósł się jednak do Wiednia dającego większe możliwości rozwoju kariery artystycznej, tam m.in. pracował dla dworu cesarskiego. Lata 1863-1870 spędził na przemian we Francji (głównie w Paryżu) oraz w Belgii – przede wszystkim w Brukseli i Halle, skąd pochodziła jego pierwsza żona Zofia, córka słynnego wiolonczelisty Adriena-François’a Servais’a.

Godebski, będąc w Warszawie (1870 i 1875), wraz z drugą żoną rzeźbiarką, Matyldą z domu Rosen Natansonową, prowadził salon skupiający tutejszą elitę intelektualno-artystyczną. Pod koniec 1875 r. powrócił na stałe do Paryża, gdzie również prowadził salon artystyczno-literacki. W 1870 r. został mianowany profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu; w 1877 r. ‒ członkiem francuskiej Akademii Narodowej, a w 1889 r. ‒ oficerem Legii Honorowej.

Zmarł w 1909 r. w Paryżu, spoczął na cmentarzu w podparyskim Montmorency w rodzinnym grobie Chwalibogów i Godebskich.

Godebski to doskonały rzeźbiarz akademicki, jego prace oparte były na rzetelnym studium natury i znajomości tradycji rzeźbiarskiej. Był znany i ceniony w Europie, wystawiał w Wiedniu, Brukseli, Paryżu, Rzymie, Antwerpii, a jego prace były wielokrotnie nagradzane. Wiele z jego dzieł zostało wykonanych z marmuru carraryskiego, w samej Carrarze artysta miał nawet swą pracownię.

Najważniejszymi realizacjami Godebskiego były pomniki w przestrzeni publicznej. Prestiżowym zleceniem był pomnik Wyzwolenia Peru (1866-1859) w Limie, na którego wykonanie wygrał międzynarodowy konkurs. Jest autorem monumentów upamiętniających wybitne postaci: Adama Mickiewicza w Warszawie (1898, zniszczony w czasie II wojny światowej, odbudowany w 1955 r.), A.F. Servaisa (1868, Halle, Belgia), Henri Vieuxtemps (Verviers, Belgia), Mikołaja Kopernika (Kraków, 1900) oraz Tarasa Szewczenki (odsłonięty w 1914 r.). Na zamówienie cesarza Franciszka Józefa stworzył całopostaciowe figury generałów Giedona Ernsta von Laudona i Franza Moritza von Lacy (1863-1864) przeznaczone do Feldherrenhalle wiedeńskiego arsenału (dziś Heeresgeschichtliches Museum). Był też autorem m.in. popiersi cara Aleksandra II, księcia Gorczakowa, Wincentego Pola i Józefa Ignacego Kraszewskiego oraz popiersia słynnych muzyków dla konserwatorium w Brukseli.

Słynna jest monumentalna grupa Madone des naufragés [Madonna rozbitków] na atlantyckim przylądku Pointe du Raz w najdalej wysuniętym na zachód regionie Bretanii, zamówiona przez hrabiego de Trobriand (1901), jako pomnik miejscowych marynarzy, wzniesiony na wzór podobnych wotów na wybrzeżach Bretanii. Zasłynął ponadto jako autor rozbudowanej dekoracji rzeźbiarskiej Gmachu Inwalidów Wojennych we Lwowie (1858).

Godebski był również jednym z najważniejszych autorów pomników nagrobnych na terenie dawnej Rzeczpospolitej i obczyźnie. Stworzył m.in. nagrobki Honoraty Borzęckiej i Walerego Łozińskiego na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, Ottona Hausnera w Brodach, we Francji: Teofila Gautiera (Montmartre, 1864-1865), Hectora Berlioza (1884) oraz rodziny Gałęzowskich i Tamberlinck (1886) na cmentarzu Pere-Lachaise w Paryżu, Ludwika Mierosławskiego (Montparnasse, 1883), Constantina Guysa (Pantin, 1909).

Godebski był cenionym autorem kompozycji historycznych o tematyce mitologicznej, bądź alegorycznej, m.in. „Geniusz i siła brutalna” (1888), „Marzenie o sławie” (1894), grupa „Lubieżność i Niewinność” (1881) oraz „Amor żebrzący” (1882). Zasłynął też jako krytyk artystyczny, pisał cykl felietonów Listy o sztuce, publikowanych na łamach „Gazety Polskiej”. (MN)

Bibliografia:

A. Ryszkiewicz, Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. 2, Wrocław 1971, s. 379–384.

K. Mikocka-Rachubowa, Saur Allgemeines Künstlerlexikon, t. 56, München–Leipzig 2007, s. 389–390.

J. Chrzanowska-Pieńkos, A. Pieńkos, Dzieła Godebskiego, „Spotkania z Zabytkami”, 1994, nr 6, s. 38–39.

Piotr Szubert, Cyprian Godebski, https://culture.pl/pl/tworca/cyprian-godebski (luty 2002).