Powstanie styczniowe 1863 – jego ślady na Litwie
Powstanie styczniowe 1863 r. rozgrywało się nie tylko na terenach ówczesnego Królestwa Kongresowego, lecz także na Wileńszczyźnie i Grodzieńszczyźnie, czyli pograniczu dzisiejszej Litwy i Białorusi.
Ślady powstania styczniowego na Litwie
W lasach koło Nowych Święcian, w pobliżu wsi Antoledzie (Antaliedė) znajdują się dwie mogiły, malowniczo położone z dala od osiedli mieszkalnych. Są to groby polskich partyzantów poległych w maju 1863 r. z oddziału Albertyńskiego (ps. Albertus – naczelnika wojennego powiatu wileńskiego). Na mogiłach zachowały się tablice z 1932 r., ufundowane przez kompanię „Kołtyniany” z Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) „Nowe Święciany”.
W wielu miejscach na terenie dzisiejszej Litwy i Białorusi można znaleźć takie upamiętnienia. Są to przede wszystkim groby poległych powstańców oraz miejsca egzekucji. Wiele z nich w okresie międzywojennym zostało objętych troskliwą opieką przez organizacje społeczne oraz Wojsko Polskie. Szczególnie aktywny był pod tym względem KOP strzegący granicy z Litwą.
W trakcie powstania styczniowego oddziały polskie stoczyły około 1200 bitew i potyczek, z tego prawie 1000 na terenach ówczesnego Królestwa Kongresowego (Mazowsze, Podlasie, Lubelszczyzna, Świętokrzyskie). Drugim, ważnym terenem aktywności polskiej partyzantki była Wileńszczyzna i Grodzieńszczyzna, czyli pogranicze dzisiejszej Litwy i Białorusi. Doszło tam do około 200 starć zbrojnych. Miejscowa ludność różnych wyznań i narodowości często popierała powstanie, wstępując do oddziałów partyzanckich, bądź pracując w cywilnych strukturach Rządu Narodowego.
Foto: Jacek Szulski
Więcej zdjęć z okolic Podbrodzia i Świecian można znaleźć na stronie www.podbrodzie.info.pl (z osobną zakładką o powstaniu styczniowym).
