Wilno, Zamek Górny
Historycznym centrum Wilna jest ponad 40-metrowe wzgórze zwane Górą Giedymina. Na jego szczycie są widoczne resztki gotyckiego Zamku Górnego z Basztą Giedymina stanowiącą zarówno doskonały punkt widokowy, jak i symbol miasta.
Naturalne warunki obronne już w XIII w. wykorzystywali książęta litewscy. Książę Witold w roku 1419 rozpoczął przebudowę murowanego zamku w miejsce wcześniejszych fortyfikacji. Powstał wówczas zespół murów z trzema basztami (ponad 300 m obwodu) mieszczący budynki książęce, ludwisarnię, zbrojownię i niewielki kościółek pw. św. Marcina.
Zamek przebudowany w pierwszej połowie XVII w. stanowić miał ostatni punkt obrony Wilna. Przystosowany do działań militarnych z użyciem broni palnej został jedynie raz, ale bardzo skutecznie, wykorzystany przez rosyjską załogę, która wiele miesięcy broniła się przed wojskami polskimi i litewskimi w latach wojny północnej w XVII w. Po zdobyciu Zamek Górny popadł w ruinę, a jedyna zachowana południowo-zachodnia baszta pełniła od tamtej pory rolę więzienia dla szlachetnie urodzonych.
W XIX w., po powstaniu listopadowym, rosyjskie władze zbudowały na wzgórzu cytadelę, wykorzystując basztę jako część umocnień i z czasem jako punkt telegrafu optycznego. Na początku XX w. wileńskie środowisko miłośników przeszłości doprowadziło do odbudowy wieży i zabezpieczenia resztek murów obronnych. [PJ]
fot. Dorota Janiszewska-Jakubiak