Kamienica Królewska we Lwowie
Kamienica Królewska we Lwowie należy do najcenniejszych budowli zabytkowych na terenie miasta. Jest też jedną z najważniejszych pamiątek historycznych Rzeczpospolitej przedrozbiorowej, miejscem związanym z wydarzeniami przełomowymi dla historii Polski i Ukrainy. Była miejską rezydencją kilku królów i hetmanów, a przede wszystkim lwowskim domem króla Jana III Sobieskiego. Zainteresowania kolekcjonerskie właścicieli sprawiły, że jeszcze w XVIII w. kamienica stała się siedzibą jednego z pierwszych prywatnych muzeów polskich.
Autorami i wykonawcami wieloletniego projektu badawczego (2022–2024) są: Małgorzata Miślicka i Michał Witkowski. Celem projektu są naukowe kwerendy archiwalne, których efektem końcowym będzie opracowanie pełnej monografii Kamienicy Królewskiej we Lwowie, ponieważ pomimo znaczenia, jak i licznych archiwaliów dotyczących budynku, kamienica nie doczekała się dotychczas odpowiedniej publikacji.
Jak wskazują badacze – „źródła do dziejów Kamienicy Królewskiej są rozproszone i trudno dostępne. Informacje na temat budynku znajdują się w wielu archiwach państwowych i kościelnych położonych na terenie kilku państw i zlokalizowane są w obszernych spuściznach rodzin historycznych, aktach miejskich, aktach ziemskich i archiwach zakonnych. Z tego powodu do 1939 r. podjęto jedynie próby przedstawienia historii zabytku i jego problematyki artystycznej, natomiast po zakończeniu drugiej wojny światowej dostęp do samego budynku i wielu źródeł był przez kilkadziesiąt lat utrudniony lub niemożliwy”.
W celu opracowania monografii historycznej i konserwatorskiej zabytku prowadzone są prace badawcze nad historią budynku. Ich założeniem jest weryfikacja dotychczasowych wiadomości i pozyskanie nowych informacji na temat historii Kamienicy Królewskiej we Lwowie. Badania oparte są one przede wszystkim na kwerendach materiałów źródłowych w archiwach i bibliotekach Polski i Ukrainy. Zakładane są m.in. poszukiwania w polskich archiwach i bibliotekach, np. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie czy Archiwum Narodowe w Krakowie. Prowadzone są one także w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie czy Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie oraz Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. Stefanyka we Lwowie i w wielu innych miejscach.
Wśród uzyskanych informacji, pojawiły się z Listy domów obcych fragmenty korespondencji plenipotentów królewicza Konstantyna w sprawie sprzedaży Kamienicy Królewskiej hetmanowi Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu, czy też wspomniane w korespondencji Mikołaja Kroguleckiego, generalnego administratora dóbr Marii Kazimiery, wzmianki autora na temat zaordynowanego przez królową obowiązku składania pieniędzy za sprzedaż soli kałuskiej do skarbca Kamienicy Królewskiej. Odnaleziono również informacje na temat działalności handlowej prowadzonej w kamienicy w czasach panowania króla Jana III Sobieskiego i wykorzystywania pomieszczeń budowli na cele gospodarcze. W Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie pozyskano dokumenty, na podstawie których potwierdzono przynależność administracyjną „pałacu alias Kamienicy we Lwowie” do włości żółkiewskiej w 1708 r. w czasach królewicza Konstantego Sobieskiego.
Bez wątpienia kwerendy należy uznać za owocne. Uzyskane informacje staną się podstawą publikacji naukowej „Kamienica Królewska we Lwowie. Monografia historyczna i konserwatorska”, którą Instytut Polonika planuje wydać drukiem w 2025 r.
Badacze: Małgorzata Miślicka i Michał Witkowski
