Henryk Hryniewski. Biografia malarza i architekta
Instytut Polonika rozpoczął w 2023 r. wieloletni projekt wydawniczy prowadzony przez historyka sztuki, kuratora, krytyka i publicystę – dr. Piotra Rypsona oraz badaczkę i wykładowczynię historii sztuki, kuratorkę – dr Eki Kiknadze. Efektem będzie naukowa publikacja biografii polskiego malarza i architekta Henryka Hryniewskiego, autora m.in. budynku Narodowej Biblioteki Parlamentu Gruzji.
Jak wspominają autorzy biografii artysty, postać Henryka Hryniewskiego nie jest w Polsce znana. Dotychczas bardzo mało pisano o jego twórczości. Znacznie lepiej sytuacja rysuje się w Gruzji, gdzie jest dobrze rozpoznawalny, w związku z miejscem urodzenia oraz pozostawioną spuścizną.
Dzięki badaniom podjętym przez Ekę Kiknadze i Piotra Rypsona postać Henryka Hryniewskiego została przywrócona historii. Pierwsze naukowe opracowanie jego biografii autorzy oparli na dokładnych kwerendach przeprowadzonych w 2023 r. nie tylko w Gruzji, lecz także w Polsce czy Włoszech. Pozwoliło to na odtworzenie życiowych ścieżek artysty, odczarowanie i uściślenie wielu pojawiających się na jego temat opinii i faktów. Stało się też podstawą do zgromadzenia informacji na temat prac architekta i pozostawionej przez niego spuścizny.
„Henryk Hryniewski pobierał nauki malarstwa i architektury we Włoszech i w Niemczech, podróżując wraz z matką, a później samotnie po zachodzie Europy; odwiedzał również Warszawę i zapewne Kraków. W samym końcu XIX w. powrócił do Gruzji, wchodzącej wówczas, tak jak część ziem polskich, w skład Cesarstwa Rosyjskiego. Osiadł w Tyflisie (ob. Tbilisi), jak wówczas nazywano wielokulturową, szybko rozwijającą się stolicę Namiestnictwa Kaukaskiego. Dość szybko odnalazł się w środowisku kultury, udzielając się w rozmaitych organizacjach postępowych, współorganizował Akademię Sztuk Pięknych i Muzeum Narodowe. Spektakularnym dziełem Polaka, które stworzył wraz z architektem Anatolijem Kałginem (1875‒1943), jest budynek Szlacheckiego Banku Ziemskiego w Tbilisi. Dziś stanowi on część Narodowej Biblioteki Parlamentarnej Gruzji i można go zwiedzać w ciągu dnia. Gmach znajduje się przy ulicy Lado Gudjaszwilego, słynnego artysty gruzińskiego” – to zaledwie początek wspaniałej historii Henryka Hryniewskiego, którą opisują autorzy.
Instytut Polonika planuje wydać biografię artysty w 2026 r. w ramach własnej serii naukowej: „Studia i Materiały”.
Autorzy: dr Piotr Rypson, dr Eka Kiknadze
Przewidywany termin zakończenia: 2026 r.
