Amerykańska twórczość Władysława Teodora Bendy Polonika

Bratanek Heleny Modrzejewksiej, kuzyn „arcykapłana wieku żelaza” – Ralpha Modjeskiego, jeden z filarów „Złotej Ery Ilustracji Amerykańskiej”, żył i pracował w Stanach Zjednoczonych. W jednym z wywiadów dla amerykańskiej prasy artysta przyznawał – „Moim głównym zajęciem są ilustracje do książek i magazynów”. Był wziętym ilustratorem, który tworzył prace dla około 40 wydawców, w tym: „Cosmopolitan”, „Life”, „McCall’s”, „Poland”, „Saturday Evening Post”, „Scribner’s”, „Theatre”, „Woman's Home Companion”, „Vanity Fair” i innych. Jego prace pojawiły się w kilkudziesięciu publikacjach książkowych wydrukowanych w Stanach Zjednoczonych.

Władysław Teodor Benda należał do grona znanych i poważanych ilustratorów. Świadczy o tym jego współpraca z magazynem  „Scribner’s”, co inny ilustrator – James Montgomery Flagg ‒ porównał do wystawiania obrazów na Paryskim Salonie. Poza ilustracjami Benda był również twórcą bardzo charakterystycznych masek teatralnych, które powstawały w oparciu o autorskie techniki. Maski zdobyły uznanie śmietanki towarzyskiej Nowego Jorku, aktorów, tancerek i reżyserów rewii. Dodatkowo artysta malował, rzeźbił, zajmował się projektowaniem mebli i dekoracji, robił makiety miast, jak również projektował plakaty i druki informacyjne. Benda był również autorem eksperckich tekstów, haseł endyklopedycznych i popularnych artykułów na temat masek. Był autorem książki Masks (Nowy Jork, 1944) o historii masek i własnym warsztacie ich tworzenia.   

W artykule dla „Step by step Graphics” Fred Taraba, szkicując portret Władysława Bendy, wspominał, że wydawcy największych, ówczesnych magazynów często korzystali z usług ilustratora z powodu „uroku i indywidualizmu” jego prac. Współcześnie w kręgach znawców ilustracji (także teatru) także uchodzi za godnego uwagi twórcę. Jego prace pojawiają się na aukcjach, a nazwisko widnieje w najważniejszych opracowaniach dotyczących ilustratorów amerykańskich oraz teatru i masek.

Instytut Polonika przygotowuje do druku angielskojęzyczną wersję monografii o Władysławie Teodorze Bendzie. Bazą jest polskie wydanie z 2016 r. (wydawnictwo Universitas). Dedykowana głównie na amerykański rynek wydawniczy publikacja jest nie tylko zaktualizowana i poszerzona o nowe wątki, lecz także zawiera niepublikowane dotychczas ilustracje. Tłumaczenia książki podjął się Krzysztof Cieszkowski. Wydanie publikacji planowane jest na koniec 2022 r. Projekt realizowany jest we współpracy ze Stowarzyszeniem Weteranów Armii Polskiej w Nowym Jorku, które posiada w swoich zbiorach sporą kolekcję prac artysty.