Graficzne polonika z Sankt Petersburga
Miedzioryt Jezus Nazareński Jana Józefa Filipowicza z 1745 r., pierwsze polskie wydanie Biblii Gustava Doré z 1873 r., Album Malarzy Polskich Henryka Struvego wydany w 1884 r., przekrój ikonografii maryjnej funkcjonującej w XIX w. – badamy zbiór graficznych poloników w petersburskim Muzeum Historii Religii.
W grupie projektów inwentaryzacyjnych Instytutu POLONIKA sytuuje się „Katalog poloników w zasobach Państwowego Muzeum Historii Religii w Sankt Petersburgu”. W jego ramach Tomasz Jakubowski przygotował katalog graficznych poloników przechowywanych w tym muzeum, w dziale „Religie Zachodu”.
Lista obiektów, określonych jako poloniki, zawiera ok. 1000 pozycji. Przy selekcji materiału T. Jakubowski przyjął jako kryterium to, że obiekt musiał pochodzić z dawnych ziem polskich w granicach z okresu II Rzeczypospolitej, napisy towarzyszące były w języku polskim, łacińskim, rosyjskim, niemieckim lub innym, grafika przedstawiała osobę, budynek czy wydarzenie ściśle związane z Polską, jej kulturą i historią.
Nierozpoznany dotychczas zespół obiektów jest o tyle istotny, gdyż dotyczy głównie dzieł graficznych z XIX w., mających zróżnicowany charakter – od obiektów o cechach „wysokiej sztuki” po masowe (niegdyś) druki dewocjonalne. Nie można jednak deprecjonować tej drugiej grupy, gdyż – właśnie ze względu na jej masowość i popularność – ulegała szybkiej destrukcji. A to wszak też obraz dziedzictwa. Należy zaznaczyć, że w całym opracowanym materiale jest wysoce wartościowa grupa 10 pergaminowych dokumentów pochodzących z dawnego kolegium jezuitów w Pińsku, a zawierająca m.in. trzy przywileje franciszkanów: jeden wydany przez królową Bonę 22 stycznia 1556 r. i dwa Władysława IV z 22 lutego 1633 r.
Katalog obejmuje 394 karty zawierające nazwę obiektu, wymiary, technikę, sygnatury, znaki proweniencyjne, syntetyczny opis obiektu. Materiał ten uzupełnia autorski raport charakteryzujący zasoby muzeum i katalogu oraz wynik przeprowadzonych badań źródłowych.
Dotychczas nie ukazało się w Polsce tak szczegółowe opracowanie graficznych i drukowanych zbiorów religijnych przechowywanych w muzeach diecezjalnych. Katalog poloników w zasobach Państwowego Muzeum Historii Religii w Sankt Petersburgu zostanie udostępniony przez Instytut POLONIKA.
